Memorandum Srpske akademije nauka i umjetnosti poznat jednostavno kao Memorandum SANU je nacrt dokumenta koji je stvorila Srpska akademija nauka i umetnosti u periodu između 1985-86. kao strateški program srpske inteligencije. Memorandum SANU je odredio smjer rješenja srpskog pitanja unutar SFR Jugoslavije. Ovaj dokument bio je objavljen u javnosti preko beogradskog dnevnika “Večernje novosti” u dva nastavka 24. i 25. septembra 1986. godine.
Memorandum je odmah privukao pažnju javnosti u Jugoslaviji jer je dao glas kontroverznim stavovima o stanju nacije i založio se za temeljnu reorganizaciju države. Glavna tema je bila da ustavna struktura Jugoslavije diskriminiše Srbe i da decentralizacija vodi raspadu Jugoslavije. Tvrdilo se da je razvoj Srbije narušen u korist drugih dijelova Jugoslavije, odnosno da druge razvijenije regije cvjetaju na račun Srbije. Memorandum su zvanično osudile Vlada Jugoslavije 1986. i Vlada SR Srbije zbog podsticanja nacionalizma. Neki smatraju da je njegovo objavljivanje ključni trenutak u raspadu Jugoslavije i doprinos jugoslovenskim ratovima.
Radna grupa
Radnu grupu su sačinjavali:
Pavle Ivić, Antonije Isaković, Dušan Kanazir, Mihailo Marković, Miloš Macura, Dejan Medaković, Miroslav Pantić, Nikola Pantić, Ljubiša Rakić, Radovan Samardžić, Miomir Vukobratović, Vasilije Krestić, Ivan Maksimović, Kosta Mihailović, Stojan Ćelić, Nikola Čobeljić.
Sadržaj
Memorandum je podijeljen na deset dijelova, koji su grupisani u dvije cijeline:
- Kriza jugoslavenske privrede i društva;
- Položaj Srbije i srpskoga naroda;
Glavne tačke memoranduma:
- Albanci vrše genocid nad Srbima na Kosovu (str. 41, 56 memoranduma),
- SR Slovenija i SR Hrvatska preuzimaju kontrolu nad srpskom ekonomijom. Jugoslavija uklanja industriju iz SR Srbije (str. 42),
- Postoji potreba za ustavnim promjenama Jugoslavije zbog njenog nepravednog maltretiranja i slabljenja Srbije (str. 46),
- Antisrpska diskriminacija je raširena (str. 50),
- Srbija je žrtvovala 2,5 miliona svojih građana u ime Jugoslavije (u Prvom i Drugom svetskom ratu) i sada je žrtva iste države (str. 52),
- Između 1690. i 1912. 500.000 Srba napustilo je Kosovo, gdje Albanci vrše genocid (str. 56),
- Srbi koji žive na Kosovu i Srbi koji žive u Hrvatskoj izloženi su diskriminaciji (str. 58),
- Hrvatski Srbi su u opasnosti bez presedana (str. 62),
- Svi srpski pisci iz Bosne i Hercegovine su srpski a ne bosanski pisci (str. 65),
- Srpsko pitanje se ne može riješiti bez punog nacionalnog i kulturnog jedinstva srpskog naroda Jugoslavije (str. 70–3),
- Srbi su u poslednjih 50 godina dva puta bili žrtve razaranja, asimilacije, prisilnog vjerskog preobraćenja, kulturnog genocida, ideološke indoktrinacije i tvrdnji da nemaju nikakav značaj (str. 70–3),
- Ako Jugoslavija propadne, Srbija mora da se pridržava svojih nacionalnih interesa (str. 73).
